eISSN: 2084-9885
ISSN: 1896-6764
Neuropsychiatria i Neuropsychologia/Neuropsychiatry and Neuropsychology
Bieżący numer Archiwum Artykuły zaakceptowane O czasopiśmie Rada naukowa Bazy indeksacyjne Prenumerata Kontakt Zasady publikacji prac
Panel Redakcyjny
Zgłaszanie i recenzowanie prac online
SCImago Journal & Country Rank
3-4/2022
vol. 17
 
Poleć ten artykuł:
Udostępnij:
Artykuł przeglądowy

„Psychofarmakologia kliniczna” – redakcja naukowa: Janusz Rybakowski

Dorota Łojko
1

  1. Klinika Psychiatrii Dorosłych, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2022; 17, 3–4: 201–202
Data publikacji online: 2023/02/05
Plik artykułu:
Pobierz cytowanie
 
Metryki PlumX:
 
Polski Zakład Wydawnictw Lekarskich w 2022 r. wydał książkę wyjątkową, jakiej w tym wieku jeszcze na polskim rynku wydawniczym nie było – „Psychofarmakologię kliniczną” pod redakcją naukową prof. dr. hab. med. Janusza Rybakowskiego. Do współpracy zaproszono wybitnych polskich psychiatrów, specjalistów farmakologów i neurobiologów.
W pierwszym rozdziale Janusz Rybakowski przedstawił rys historyczny psychofarmakologii klinicznej. Autor omówił narodziny i rozwój psychofarmakologii rozumianej jako dziedzina wiedzy zajmująca się stosowaniem środków farmakologicznych w leczeniu objawów psychopatologicznych. Psychofarmakologia sensu stricto – jak pisze autor – liczy właściwie ok. 70 lat, ale to właśnie ona całkowicie odmieniła psychiatrię, pozwalając na „reorientację paradygmatu terapeutycznego psychiatrii i upodabniając ją do innych dziedzin medycyny”. Redaktor Janusz Rybakowski przedstawia systematycznie dzieje narodzin leczenia psychotropowego oraz rozwój leków z poszczególnych grup – przeciwdepresyjnych, przeciwpsychotycznych, anksjolitycznych, normotymicznych, prokognitywnych. W obszernym wstępie czytelnik może się zapoznać z podstawami autonomii funkcjonalnej mózgu (rozdział autorstwa Marii Kossut) oraz z zarysem neurochemii ośrodkowego układu nerwowego (autorem tej części jest Piotr Maciejak).
Jerzy Samochowiec omówił zasady nomenklatury leków psychotropowych (aktualne oraz oparte na neuronauce). W kolejnych rozdziałach czytelnik znajdzie informacje o lekach z poszczególnych grup: przeciwpsychotycznych (autorzy: Marcin Siwek i Krzysztof Wojtasik-Bakalarz), przeciwdepresyjnych (Piotr Gałecki i Katarzyna Bliźniewska-Kowalska), normotymicznych (Janusz Rybakowski), prokognitywnych (Jakub Kaźmierski i Radosław Magierski), anksjolitycznych i nasennych (Adam Wichniak), stymulujących (Adam Wichniak i Alekasandra Wierzbicka) oraz lekach stosowanych w uzależnieniach (Bogusław Habrat). Szczególną uwagę zwraca podrozdział autorstwa Janusza Rybakowskiego poświęcony lekom o działaniu psychotropowym, w którym omówiono stosowanie w psychiatrii środków psychodelicznych. W ostatnim rozdziale tej części Tomasz Szafrański przybliża czytelnikowi ważny temat badań klinicznych nad lekami psychotropowymi. Przedstawia definicje i zasady (w tym etyczne), charakteryzuje specyfikę prowadzenia takich badań, proces rejestracji nowych leków, a także analizuje wybrane problemy dotyczące tych procesów.
Druga część opracowania nosi tytuł „Farmakoterapia wybranych jednostek psychiatrycznych”. W poszczególnych rozdziałach omówiono dokładnie farmakoterapię: schizofrenii (rozdz. 14 autorstwa Marka Jaremy), choroby afektywnej dwubiegunowej (rozdz. 15 – Janusz Rybakowski), depresji (rozdz. 16 – Piotr Gałecki i Katarzyna Bliźniewska-Kowalska), zaburzeń ze spektrum autyzmu (rozdz. 17 – Filip Rybakowski), zespołu obsesyjno-kompulsyjnego (Piotr Gałecki), zespołów lękowych (Sławomir Murawiec i Piotr Gałecki) i zespołów stresowych (Janusz Heitzman) (rozdz. 18–20), ADHD u dzieci i dorosłych (rozdz. 21 autorstwa Tomasza Wolańczyka), zespołów otępiennych (rozdz. 22 – Tomasz Sobów), uzależnienia od alkoholu (rozdz. 23 – Marcin Wojnar), zaburzeń używania substancji/uzależnień od wybranych substancji innych niż alkohol oraz farmakoterapię tzw. nałogów behawioralnych (rozdz. 24 i 25 autorstwa Bogusława Habrata), zaburzeń odżywiania (rozdz. 26 – Katarzyna Kucharska i Dariusz Włodarek), zaburzeń seksualnych (rozdz. 27 – Marek Krzystanek), zaburzeń snu (rozdz. 28 – Adam Wichniak i Aleksandra Wierzbicka). W ostatnim rozdziale tej części Marek Krzystanek przybliża czytelnikowi bardzo kontrowersyjne i ciekawe zagadnienie farmakologicznych prób leczenia zaburzeń osobowości.
Autorzy poszczególnych rozdziałów – wybitni specjaliści – poruszają również temat rozpoznawania (nowych kryteriów diagnostycznych) i teoretycznych modeli patogenetycznych danych jednostek chorobowych oraz omawiają rolę psychoterapii w leczeniu zaburzeń psychicznych.
Część trzecia obejmuje zagadnienia specjalne dotyczące leczenia psychofarmakologicznego w XXI w. W pierwszym rozdziale tej części przedstawiono jakże istotne współcześnie i ciągle rozwijające się zagadnienie farmakogenetyki leków psychotropowych. Autorki Joanna Pawlak i Monika Dmitrzak-Węglarz omawiają znaczenie farmakogenetyki w praktyce klinicznej i prezentują najnowsze dane dotyczące poszczególnych grup leków psychotropowych. Kolejne zagadnienia specjalne to psychofarmakoterapia pacjentów w wieku dziecięco-młodzieżowym (Agnieszka Słopień, Barbara Remberk), w wieku podeszłym (Tomasz Sobów), w okresie ciąży (Dominika Dudek) oraz w chorobach somatycznych (Jan Jaracz). Bardzo ważnymi zagadnieniami w praktyce klinicznej są leczenie skojarzone (polifarmakoterapia) z zastosowaniem leków psychotropowych, które omówił Redaktor tego kompendium w kolejnych rozdziałach, oraz łączenie leczenia psychotropowego z terapią elektrowstrząsową (Łukasz Święcicki). Z kolei Dominika Dudek i Anna Wasik poruszyły kwestię przestrzegania przez pacjenta zaleceń w zakresie leczenia psychofarmakologicznego (adherence).
„Psychofarmakologia kliniczna” to prawie 900 stron aktualnej wiedzy o leczeniu farmakologicznym objawów psychopatologicznych, którą podzielili się wybitni specjaliści w dziedzinie psychofarmakoterapii. Książka jest skierowana do lekarzy specjalistów, a także osób przygotowujących się do egzaminu specjalizacyjnego w zakresie psychiatrii, neurologii, seksuologii oraz pracujących z pacjentami wymagającymi leczenia psychofarmakologicznego.
1.
Copyright: © 2023 Termedia Sp. z o. o. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.
© 2024 Termedia Sp. z o.o.
Developed by Bentus.