Stany lękowe – specyfika zaburzeń i sposoby terapii

Wprowadzenie

Czasowe, uwarunkowane sytuacją odczuwanie strachu i lęku jest doświadczeniem znanym prawie wszystkim ludziom, a przez to bardziej zrozumiałym zarówno dla osób zgłaszających się po pomoc, jak i lekarzy różnych specjalności niż wiele innych objawów i stanów natury psychicznej, których występowanie nie jest tak uniwersalne. Osoby zgłaszające się po pomoc mogą doświadczać bieżących stanów lękowych, uwarunkowanych różnymi przyczynami (np. ostrego lęku), jak i zdefiniowanych zaburzeń lękowych. Te drugie, czyli zaburzenia lękowe, są najczęściej występującym zarówno w Europie, jak i w Polsce problemem zdrowia psychicznego spośród wszystkich kategorii wyróżnionych w klasyfikacji zaburzeń psychicznych [1–4]. Bandelow i Michaelis szacują [2], że nawet blisko 1/3 populacji jest dotknięta jakimś zaburzeniem lękowym w ciągu życia.

Identyfikacja lęku i zaburzeń lękowych

Zaburzenia i stany lękowe rozciągają od przejściowych i przemijających do mających znaczne nasilenie, poważnie ograniczających funkcjonowanie i trwających latami [5]. Postawienie diagnozy lęku lub zaburzeń lękowych i zaproponowanie leczenia jest bardziej oczywiste dla osoby zgłaszającej się po pomoc w sytuacji, w której identyfikuje ona u siebie doświadczanie lęku. Niektóre osoby jednak odczuwają lęk, ale nie są w stanie nazwać tego stanu. W tych sytuacjach lęk nie jest doświadczany w sposób świadomy, natomiast manifestowane są objawy wzbudzenia spowodowane lękiem i objawy behawioralne lęku. Lęk może być doświadczany w postaci różnych objawów somatycznych, pojawiają się na przykład skargi na subiektywnie odczuwane pogorszenie dolegliwości związanych z chorobą somatyczną (skargi na zaostrzenie objawów choroby somatycznej wynikające z lęku, a nie z pierwotnego pogorszenia przebiegu tej choroby). W takich sytuacjach lęk jak czynnik pierwotny nasilenia zgłaszanych skarg może pozostać niedostrzeżony, co negatywnie wpływa na skuteczność postępowania terapeutycznego.

Diagnoza

Rozdział „Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną” w Międzynarodowej klasyfikacji chorób ICD-10 [6] zawiera kategorie diagnostyczne o zróżnicowanym charakterze. Poniżej przedstawiono wyłącznie te kategorie diagnostyczne, które obejmują zaburzenia lękowe. W obrębie klasyfikacji ICD-10 są one reprezentowane w następujący sposób:
1. Zaburzenia lękowe w postaci fobii (F40):
• agorafobia bez napadów paniki,
• agorafobia z napadami paniki,
•...


Pełna treść artykułu...