Czy limfopenia związana ze stosowaniem azatiopryny u pacjentów chorujących na nieswoiste choroby zapalne jelit jest istotnym problemem klinicznym?
Autor: Izabela Żmijewska
Data: 10.05.2011
Źródło: Al Rifai A, Prasad N, Shuttleworth E i wsp. Natural history of azathioprine-associated lymphopenia in inflammatory bowel disease patients: a prospective observational study. Eur J Gastroenterol Hepatol 2011; 23: 153-58.
W jednym z tegorocznych wydań European Journal of Gastroenterology and Hepatology ukazała się ciekawa praca poruszająca temat limfopenii wyindukowanej stosowaniem azatiopryny (AZA) u chorych na nieswoiste choroby zapalne jelit (nchzj). Jak wiadomo AZA jest powszechnie stosowanym lekiem immunosupresyjnym w tym wskazaniu. Jest to lek stosunkowo bezpieczny, aczkolwiek zdarzają się czasem powikłania, które mogą nawet zagrażać życiu chorych.
Jednym z klasycznych działań ubocznych jest leukopenia, będąca przede wszystkim efektem stwierdzanej neutropenii. Istotnym elementem decydującym o stopniu ciężkości neutropenii jest aktywność układów enzymatycznych metabolizujących tiopuryny, w tym aktywność metylotransferazy tiopurynowej. Mniej natomiast wiadomo o zjawisku limfopenii generowanej przez AZA. Limfopenia jest także dość często stwierdzana u chorych z nchzj leczonych AZA, ale wpływ tego zjawiska na przebieg samego schorzenia, a przede wszystkim na wystąpienie powikłań, takich jak infekcje oportunistyczne, nie jest dobrze znany.
Autorzy omawianej pracy przeprowadzili prospektywne badanie obserwacyjne pacjentów ze zdiagnozowanym nchzj leczonych w Manchester Royal Infirmary and Salford Royal Hospital. Ostatecznie do analizy włączono 52 chorych, u których rozpoczęto stosowanie AZA. Następnie chorzy byli obserwowani przez okres 14 miesięcy. Średni czas stosowania AZA wynosił 222 dni. U 42% chorych w trakcie obserwacji podjęto decyzję o odstawieniu AZA z powodu działań niepożądanych, takich jak nudności, wymioty, biegunka, a limfopenia była powodem odstawienia AZA tylko u 1 chorego. Limfopenię stwierdzono ostatecznie u 18 chorych, a ciężką limfopenię (<0,6 x 109/l) - u 10 pacjentów. Średni czas do wystąpienia limfopenii wynosił 77 dni (ale u jednego chorego doszło do rozwoju limfopenii dopiero po 282 dniach). U ponad połowy z tych chorych (66%) limfopenia ustąpiła samoistnie bez modyfikacji dawki AZA. Średni czas trwania limfopenii wynosił 85 dni. Jedynym czynnikiem, który zwiększał istotnie ryzyko rozwoju limfopenii była jednoczesna steroidoterapia.
W podsumowaniu autorzy podkreślają, że limfopenia jest częstym zjawiskiem u chorych na nchzj leczonych AZA. Nie wykazano jednak zależności między limfopenią a pojawieniem się infekcji oportunistycznych, a u większości chorych limfopenia ustępowała samoistnie bez modyfikacji dawki AZA.
Autorzy omawianej pracy przeprowadzili prospektywne badanie obserwacyjne pacjentów ze zdiagnozowanym nchzj leczonych w Manchester Royal Infirmary and Salford Royal Hospital. Ostatecznie do analizy włączono 52 chorych, u których rozpoczęto stosowanie AZA. Następnie chorzy byli obserwowani przez okres 14 miesięcy. Średni czas stosowania AZA wynosił 222 dni. U 42% chorych w trakcie obserwacji podjęto decyzję o odstawieniu AZA z powodu działań niepożądanych, takich jak nudności, wymioty, biegunka, a limfopenia była powodem odstawienia AZA tylko u 1 chorego. Limfopenię stwierdzono ostatecznie u 18 chorych, a ciężką limfopenię (<0,6 x 109/l) - u 10 pacjentów. Średni czas do wystąpienia limfopenii wynosił 77 dni (ale u jednego chorego doszło do rozwoju limfopenii dopiero po 282 dniach). U ponad połowy z tych chorych (66%) limfopenia ustąpiła samoistnie bez modyfikacji dawki AZA. Średni czas trwania limfopenii wynosił 85 dni. Jedynym czynnikiem, który zwiększał istotnie ryzyko rozwoju limfopenii była jednoczesna steroidoterapia.
W podsumowaniu autorzy podkreślają, że limfopenia jest częstym zjawiskiem u chorych na nchzj leczonych AZA. Nie wykazano jednak zależności między limfopenią a pojawieniem się infekcji oportunistycznych, a u większości chorych limfopenia ustępowała samoistnie bez modyfikacji dawki AZA.
Przegląd Gastroenterologiczny
