Niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby a transplantacja wątroby
Autor: Izabela Żmijewska
Data: 07.09.2011
Źródło: Clinical Gastroenterology and Hepatology 2011; vol. 9.
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD - nonalcoholic fatty liver disease) jest coraz częściej występującą i coraz częściej rozpoznawaną patologią wątroby. Pierwszy fakt wiąże się głównie z epidemią otyłości w krajach wysoko rozwiniętych, drugi natomiast z coraz większą świadomością lekarzy na temat tego schorzenia.
NAFLD obejmuje kilka postaci klinicznych uszkodzenia wątroby – od prostego stłuszczenia, poprzez niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (NASH – nonalcoholic steatohepatitis), aż do marskości wątroby.
Jak podają dane United Network for Organ Sharing odsetek chorych z NAFLD, u których przeprowadzono transplantację wątroby, wzrósł z 0,1% w latach 1995-2000 do 3,5% w roku 2005. Niemniej jednak wciąż liczby te są znacznie mniejsze niż w przypadku innych przyczyn schyłkowej choroby wątroby, jak przewlekłe wzw typu C czy alkoholowa choroba wątroby, pomimo, że NAFLD jest uważana za chorobę częstszą.
W jednym z ostatnich wydań Clinical Gastroenterology and Hepatology opublikowano artykuł, który omawia kwestię roli transplantologii w terapii NAFLD. Badanie porównywało losy pacjentów z marskością wątroby na tle NAFLD (lub z kryptogenną marskością - CC, gdzie etiologia stłuszczeniowa była bardzo prawdopodobna) (n=415) oraz chorych z marskością na tle infekcji HCV (n=1232), którzy byli kwalifikowani do przeszczepu wątroby. Ostatecznie na listę oczekujących na przeszczep zostało zakwalifikowanych 217 chorych z NAFLD/CC i 645 chorych z HCV (czyli odsetek dyskwalifikacji był taki sam w obu grupach). Chorzy kwalifikowani do przeszczepu z NAFLD/CC, którzy ostatecznie nie zostali ujęci we wspomnianej liście (zostali zdyskwalifikowani), charakteryzowali się – w porównaniu z grupą z infekcją HCV - tym, że byli starsi. Większy był odsetek kobiet, częściej byli otyli i wykazywali gorszą funkcję nerek (niższy GFR). Więcej z nich zostało zdyskwalifikowanych z powodu współistniejących chorób niż w przypadku HCV, w tej drugiej grupie z kolei częściej o dyskwalifikacji decydowały przyczyny psychosocjalne.
W grupie zakwalifikowanej na listę oczekujących na przeszczep (217 z NAFLD/CC i 645 z HCV) – wskaźniki MELD czy punktacja w klasyfikacji Childa i Pugha w obu grupach była podobna. W grupie z NAFLD/CC było więcej osób starszych, w tym głównie kobiety, częściej też w tej grupie stwierdzano cukrzycę czy nadciśnienie tętnicze i wykazywano niższy współczynnik GFR. Co ważne w grupie z NAFLD/CC obserwowano większą śmiertelność oraz większy odsetek znacznego pogorszenia zdrowia (oba zjawiska niezwiązane bezpośrednio z samą chorobą wątroby) w okresie oczekiwania na przeszczep wątroby. Ostatecznie więc chorzy z HCV zdecydowanie częściej poddawani byli w dalszej obserwacji przeszczepowi wątroby. W analizie multiwariancji wykazano, że niezależnymi czynnikami wpływającymi na zgon przed otrzymaniem przeszczepu lub na skreślenie z listy oczekujących na przeszczep z powodu pogorszenia stanu zdrowia były starszy wiek, obecność raka wątrobowokomórkowego, niższa punktacja w skali MELD i wyższy wskaźnik BMI.
Inną ważną obserwacją był fakt, że wśród chorych z NAFLD/CC obserwowano powolniejszą progresję choroby wątroby obiektywizowaną punktacją w skali MELD niż w przypadku HCV w przypadku wyjściowego MELD < 15. Ponadto zaobserwowano, co znajduje potwierdzenie w kilku innych pracach, że częstość występowania raka wątrobowokomórkowego w chwili zakwalifikowania do przeszczepu oraz w toku dalszej obserwacji była niższa w grupie z NAFLD/CC w porównaniu z chorymi z infekcją HCV.
Podsumowując należy podkreślić, że, jak pokazuje omawiana praca, odsetek chorych zdyskwalifikowanych pierwotnie z wpisania na listę oczekujących na transplantację wątroby w grupie z NAFLD/CC i grupie chorych na przewlekłe wirusowe zapalenia wątroby typu C był taki sam. Ostatecznie jednak z uwagi na szereg czynników, chorzy z marskością wątroby na tle NAFLD częściej są w trakcie oczekiwania na przeszczep wątroby ostatecznie dyskwalifikowani z transplantacji oraz częściej umierają w tym czasie. Najprawdopodobniej te dwa fakty decydują o fakcie, że wciąż osoby z NAFLD stanowią mniejszą, niż wynikałoby to z częstości schorzenia, grupę leczoną poprzez przeszczep chorego narządu.
Jak podają dane United Network for Organ Sharing odsetek chorych z NAFLD, u których przeprowadzono transplantację wątroby, wzrósł z 0,1% w latach 1995-2000 do 3,5% w roku 2005. Niemniej jednak wciąż liczby te są znacznie mniejsze niż w przypadku innych przyczyn schyłkowej choroby wątroby, jak przewlekłe wzw typu C czy alkoholowa choroba wątroby, pomimo, że NAFLD jest uważana za chorobę częstszą.
W jednym z ostatnich wydań Clinical Gastroenterology and Hepatology opublikowano artykuł, który omawia kwestię roli transplantologii w terapii NAFLD. Badanie porównywało losy pacjentów z marskością wątroby na tle NAFLD (lub z kryptogenną marskością - CC, gdzie etiologia stłuszczeniowa była bardzo prawdopodobna) (n=415) oraz chorych z marskością na tle infekcji HCV (n=1232), którzy byli kwalifikowani do przeszczepu wątroby. Ostatecznie na listę oczekujących na przeszczep zostało zakwalifikowanych 217 chorych z NAFLD/CC i 645 chorych z HCV (czyli odsetek dyskwalifikacji był taki sam w obu grupach). Chorzy kwalifikowani do przeszczepu z NAFLD/CC, którzy ostatecznie nie zostali ujęci we wspomnianej liście (zostali zdyskwalifikowani), charakteryzowali się – w porównaniu z grupą z infekcją HCV - tym, że byli starsi. Większy był odsetek kobiet, częściej byli otyli i wykazywali gorszą funkcję nerek (niższy GFR). Więcej z nich zostało zdyskwalifikowanych z powodu współistniejących chorób niż w przypadku HCV, w tej drugiej grupie z kolei częściej o dyskwalifikacji decydowały przyczyny psychosocjalne.
W grupie zakwalifikowanej na listę oczekujących na przeszczep (217 z NAFLD/CC i 645 z HCV) – wskaźniki MELD czy punktacja w klasyfikacji Childa i Pugha w obu grupach była podobna. W grupie z NAFLD/CC było więcej osób starszych, w tym głównie kobiety, częściej też w tej grupie stwierdzano cukrzycę czy nadciśnienie tętnicze i wykazywano niższy współczynnik GFR. Co ważne w grupie z NAFLD/CC obserwowano większą śmiertelność oraz większy odsetek znacznego pogorszenia zdrowia (oba zjawiska niezwiązane bezpośrednio z samą chorobą wątroby) w okresie oczekiwania na przeszczep wątroby. Ostatecznie więc chorzy z HCV zdecydowanie częściej poddawani byli w dalszej obserwacji przeszczepowi wątroby. W analizie multiwariancji wykazano, że niezależnymi czynnikami wpływającymi na zgon przed otrzymaniem przeszczepu lub na skreślenie z listy oczekujących na przeszczep z powodu pogorszenia stanu zdrowia były starszy wiek, obecność raka wątrobowokomórkowego, niższa punktacja w skali MELD i wyższy wskaźnik BMI.
Inną ważną obserwacją był fakt, że wśród chorych z NAFLD/CC obserwowano powolniejszą progresję choroby wątroby obiektywizowaną punktacją w skali MELD niż w przypadku HCV w przypadku wyjściowego MELD < 15. Ponadto zaobserwowano, co znajduje potwierdzenie w kilku innych pracach, że częstość występowania raka wątrobowokomórkowego w chwili zakwalifikowania do przeszczepu oraz w toku dalszej obserwacji była niższa w grupie z NAFLD/CC w porównaniu z chorymi z infekcją HCV.
Podsumowując należy podkreślić, że, jak pokazuje omawiana praca, odsetek chorych zdyskwalifikowanych pierwotnie z wpisania na listę oczekujących na transplantację wątroby w grupie z NAFLD/CC i grupie chorych na przewlekłe wirusowe zapalenia wątroby typu C był taki sam. Ostatecznie jednak z uwagi na szereg czynników, chorzy z marskością wątroby na tle NAFLD częściej są w trakcie oczekiwania na przeszczep wątroby ostatecznie dyskwalifikowani z transplantacji oraz częściej umierają w tym czasie. Najprawdopodobniej te dwa fakty decydują o fakcie, że wciąż osoby z NAFLD stanowią mniejszą, niż wynikałoby to z częstości schorzenia, grupę leczoną poprzez przeszczep chorego narządu.
Przegląd Gastroenterologiczny
