iStock
Nowe wytyczne dotyczące żywienia w szpitalach – projekt rozporządzenia
Przygotowano duże zmiany w żywieniu szpitalnym – w przekazanym do konsultacji projekcie rozporządzenia ministra zdrowia zaproponowano nowy podział diet i przedstawiano ich szczegółową charakterystykę.
Do konsultacji przekazano projekt rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie określenia wymagań obowiązujących przy prowadzeniu żywienia w szpitalach.
– Prawidłowe żywienie jest ważną częścią terapii, co więcej – może być także wskaźnikiem jakości opieki szpitalnej. Ze względu na istotny charakter właściwego żywienia pacjenta w wielu szpitalach europejskich realizowane są zalecenia dotyczące zwiększania jakości świadczonych usług między innymi poprzez poprawę jakości żywienia oferowanego na terenie placówek leczniczych – zapisano w uzasadnieniu projektu.
W rozporządzeniu określono wymagania obowiązujące przy prowadzeniu żywienia zbiorowego typu zamkniętego w szpitalach. Szczegółowe wymagania określają:
– kody i nomenklaturę diet szpitalnych, stosowanych w żywieniu pacjentów przebywających w szpitalach,
– rodzaje diet, ich charakterystykę, rekomendowane i przeciwwskazane środki spożywcze wykorzystywane w poszczególnych rodzajach diet oraz wartość odżywczą i energetyczną stosowanych diet szpitalnych,
– wzór karty żywienia szpitalnego.
Wszystkie te wymagania zostały określone w trzech załącznikach.
Rodzaje diet szpitalnych
W uzasadnieniu regulacji resort zdrowia przypomniał raport Najwyższej Izby Kontroli z 2018 r., który wykazał znaczące nieprawidłowości w zakresie żywienia pacjentów w szpitalach. NIK zwracała w nim uwagę między innymi na niewystarczające sprecyzowanie wytycznych dotyczących diet oraz niejednolite nazewnictwo diet szpitalnych. Nazwy diet w szpitalach były zróżnicowane, wywodziły się od nazw narządów (na przykład trzustkowa i wątrobowa), jednostek chorobowych (cukrzycowa, atopowa), nazwy ograniczanego lub dostarczanego składnika (niskosodowa, bezglutenowa i bez laktozy) lub od nazwiska twórcy diety (dieta Karelia i dieta Schmidta).
Nowa nomenklatura diet szpitalnych ma być ujednolicona i wskazywać zasadnicze cechy diety z uwypukleniem jej składu lub zawartości wybranych składników.
W załączniku numer jeden do rozporządzenia wyszczególniono piętnaście diet wraz z przyporządkowanymi im kodami. Są to:
– dieta podstawowa,
– dieta łatwostrawna,
– dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu,
– dieta łatwostrawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego,
– dieta bogatoresztkowa,
– dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów,
– dieta o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych,
– dieta uobogoenergetyczna,
– dieta bogatobiałkowa,
– dieta niskobiałkowa,
– dieta eliminacyjna,
– dieta papkowata,
– dieta płynna,
– dieta płynna wzmocniona,
– dieta do żywienia przez zgłębnik.
Osobne kody mają modyfikacje diet:
– bezjajeczna,
– bezglutenowa,
– bezlaktozowa,
– bezmleczna,
– wegetariańska,
– dodatek do drugiego śniadania,
– dodatek do podwieczorku,
– dodatek do drugiej kolacji,
– modyfikacja indywidualna.
Jeśli chcesz ściągnąć kody i nomenklaturę diet szpitalnych, kliknij w: Kody i nomenklatura diet szpitalnych.
Szczegółowa charakterystyka diet
Jak podkreślono w projekcie, we wspomnianym raporcie NIK jako najczęściej powtarzające się błędy żywieniowe w szpitalach wymieniano nieprawidłowe zbilansowanie jadłospisów – mały udział produktów będących źródłem pełnowartościowego białka zwierzęcego, zbyt wysoka podaż produktów o niskiej wartości odżywczej i wysokiej zawartości tłuszczu, zaniżona wartość energetyczna diet, nieprawidłowy rozkład energii na poszczególne posiłki, zawyżona zawartość soli.
Nieprawidłowości w komponowaniu jadłospisów wykazały też kontrole sanepidu przeprowadzone w 2020 r. – między innymi niepodawanie białka pełnowartościowego, to jest białka zwierzęcego lub białka roślin strączkowych, do wszystkich posiłków głównych, niska podaż warzyw oraz owoców w dziennej racji pokarmowej, brak lub podawanie zbyt małej ilości mleka i przetworów mlecznych, mało urozmaicone śniadania i kolacje, w większości bez dodatku warzyw lub owoców, brak lub podawanie zbyt małej ilości ryb i/lub przetworów rybnych, podawanie zbyt dużej liczby potraw smażonych.
Rozporządzenie ma rozwiązać również ten problem.
W załączniku numer dwa podano szczegółową charakterystykę poszczególnych diet stosowanych w żywieniu szpitalnym – określono grupy pacjentów, dla których przeznaczona jest dieta, opisano zalecenia dietetyczne (między innymi wskazówki dotyczące przyrządzania posiłków), a także wymieniono grupy produktów wskazane i przeciwwskazane w danej diecie. Dla każdej diety opracowano też zalecenia dotyczące wartości energetycznej i zawartości makroskładników.
Zaznaczono, że wymagania obowiązujące przy prowadzeniu żywienia w szpitalach opracowano na podstawie aktualnych norm żywienia dla populacji Polski opracowanych przez NIZP PZH-PIB oraz wytycznych towarzystw naukowych: Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego, Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego oraz Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego, a także zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (dotyczących maksymalnej zawartości soli, sodu w diecie).
Jeśli chcesz ściągnąć charakterystykę diet, kliknij w: Rodzaje diet, ich charakterystyka, rekomendowane i przeciwwskazane środki spożywcze wykorzystywane w poszczególnych rodzajach diet oraz wartość odżywcza i energetyczna stosowanych diet szpitalnych.
Karta żywienia
Do projektu dołączono także wzór karty żywienia szpitalnego.
Jeśli chcesz ściągnąć wzór, kliknij w: Karta żywienia szpitalnego.
Zgodnie z projektem, rozporządzenie ma zacząć obowiązywać po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia.
Jeśli chcesz ściągnąć nowe przepisy, kliknij w: Projekt rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie wymagań obowiązujących przy prowadzeniu żywienia w szpitalach.
Uwagi do projektu można wysyłać – w wersji umożliwiającej edytowanie tekstu – na adres dep-zp@mz.gov.pl. Dotyczy to tych, którzy otrzymali pismo od resortu w tej sprawie.
Przeczytaj także: „Co z tym szpitalnym jedzeniem?”.
– Prawidłowe żywienie jest ważną częścią terapii, co więcej – może być także wskaźnikiem jakości opieki szpitalnej. Ze względu na istotny charakter właściwego żywienia pacjenta w wielu szpitalach europejskich realizowane są zalecenia dotyczące zwiększania jakości świadczonych usług między innymi poprzez poprawę jakości żywienia oferowanego na terenie placówek leczniczych – zapisano w uzasadnieniu projektu.
W rozporządzeniu określono wymagania obowiązujące przy prowadzeniu żywienia zbiorowego typu zamkniętego w szpitalach. Szczegółowe wymagania określają:
– kody i nomenklaturę diet szpitalnych, stosowanych w żywieniu pacjentów przebywających w szpitalach,
– rodzaje diet, ich charakterystykę, rekomendowane i przeciwwskazane środki spożywcze wykorzystywane w poszczególnych rodzajach diet oraz wartość odżywczą i energetyczną stosowanych diet szpitalnych,
– wzór karty żywienia szpitalnego.
Wszystkie te wymagania zostały określone w trzech załącznikach.
Rodzaje diet szpitalnych
W uzasadnieniu regulacji resort zdrowia przypomniał raport Najwyższej Izby Kontroli z 2018 r., który wykazał znaczące nieprawidłowości w zakresie żywienia pacjentów w szpitalach. NIK zwracała w nim uwagę między innymi na niewystarczające sprecyzowanie wytycznych dotyczących diet oraz niejednolite nazewnictwo diet szpitalnych. Nazwy diet w szpitalach były zróżnicowane, wywodziły się od nazw narządów (na przykład trzustkowa i wątrobowa), jednostek chorobowych (cukrzycowa, atopowa), nazwy ograniczanego lub dostarczanego składnika (niskosodowa, bezglutenowa i bez laktozy) lub od nazwiska twórcy diety (dieta Karelia i dieta Schmidta).
Nowa nomenklatura diet szpitalnych ma być ujednolicona i wskazywać zasadnicze cechy diety z uwypukleniem jej składu lub zawartości wybranych składników.
W załączniku numer jeden do rozporządzenia wyszczególniono piętnaście diet wraz z przyporządkowanymi im kodami. Są to:
– dieta podstawowa,
– dieta łatwostrawna,
– dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu,
– dieta łatwostrawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego,
– dieta bogatoresztkowa,
– dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów,
– dieta o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych,
– dieta uobogoenergetyczna,
– dieta bogatobiałkowa,
– dieta niskobiałkowa,
– dieta eliminacyjna,
– dieta papkowata,
– dieta płynna,
– dieta płynna wzmocniona,
– dieta do żywienia przez zgłębnik.
Osobne kody mają modyfikacje diet:
– bezjajeczna,
– bezglutenowa,
– bezlaktozowa,
– bezmleczna,
– wegetariańska,
– dodatek do drugiego śniadania,
– dodatek do podwieczorku,
– dodatek do drugiej kolacji,
– modyfikacja indywidualna.
Jeśli chcesz ściągnąć kody i nomenklaturę diet szpitalnych, kliknij w: Kody i nomenklatura diet szpitalnych.
Szczegółowa charakterystyka diet
Jak podkreślono w projekcie, we wspomnianym raporcie NIK jako najczęściej powtarzające się błędy żywieniowe w szpitalach wymieniano nieprawidłowe zbilansowanie jadłospisów – mały udział produktów będących źródłem pełnowartościowego białka zwierzęcego, zbyt wysoka podaż produktów o niskiej wartości odżywczej i wysokiej zawartości tłuszczu, zaniżona wartość energetyczna diet, nieprawidłowy rozkład energii na poszczególne posiłki, zawyżona zawartość soli.
Nieprawidłowości w komponowaniu jadłospisów wykazały też kontrole sanepidu przeprowadzone w 2020 r. – między innymi niepodawanie białka pełnowartościowego, to jest białka zwierzęcego lub białka roślin strączkowych, do wszystkich posiłków głównych, niska podaż warzyw oraz owoców w dziennej racji pokarmowej, brak lub podawanie zbyt małej ilości mleka i przetworów mlecznych, mało urozmaicone śniadania i kolacje, w większości bez dodatku warzyw lub owoców, brak lub podawanie zbyt małej ilości ryb i/lub przetworów rybnych, podawanie zbyt dużej liczby potraw smażonych.
Rozporządzenie ma rozwiązać również ten problem.
W załączniku numer dwa podano szczegółową charakterystykę poszczególnych diet stosowanych w żywieniu szpitalnym – określono grupy pacjentów, dla których przeznaczona jest dieta, opisano zalecenia dietetyczne (między innymi wskazówki dotyczące przyrządzania posiłków), a także wymieniono grupy produktów wskazane i przeciwwskazane w danej diecie. Dla każdej diety opracowano też zalecenia dotyczące wartości energetycznej i zawartości makroskładników.
Zaznaczono, że wymagania obowiązujące przy prowadzeniu żywienia w szpitalach opracowano na podstawie aktualnych norm żywienia dla populacji Polski opracowanych przez NIZP PZH-PIB oraz wytycznych towarzystw naukowych: Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego, Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego oraz Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego, a także zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (dotyczących maksymalnej zawartości soli, sodu w diecie).
Jeśli chcesz ściągnąć charakterystykę diet, kliknij w: Rodzaje diet, ich charakterystyka, rekomendowane i przeciwwskazane środki spożywcze wykorzystywane w poszczególnych rodzajach diet oraz wartość odżywcza i energetyczna stosowanych diet szpitalnych.
Karta żywienia
Do projektu dołączono także wzór karty żywienia szpitalnego.
Jeśli chcesz ściągnąć wzór, kliknij w: Karta żywienia szpitalnego.
Zgodnie z projektem, rozporządzenie ma zacząć obowiązywać po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia.
Jeśli chcesz ściągnąć nowe przepisy, kliknij w: Projekt rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie wymagań obowiązujących przy prowadzeniu żywienia w szpitalach.
Uwagi do projektu można wysyłać – w wersji umożliwiającej edytowanie tekstu – na adres dep-zp@mz.gov.pl. Dotyczy to tych, którzy otrzymali pismo od resortu w tej sprawie.
Przeczytaj także: „Co z tym szpitalnym jedzeniem?”.
