Hydration of patients in the end of life based on current recommendations

Natalia Staruszkiewicz; Aleksandra Zagajewska; Natalia Komorowska; Maja Kuklo; Agata Karasiewicz; Aleksandra Janota; Tomasz Dzierżanowski

doi:10.5114/pm.2024.141686

eISSN: 2081-2833
ISSN: 2081-0016

Medycyna Paliatywna/Palliative Medicine

Current issue Archive Manuscripts accepted About the journal Editorial board Abstracting and indexing Subscription Contact Instructions for authors Publication charge Ethical standards and procedures

Editorial System

Submit your Manuscript

Send email

Copy url:

abstract:

Review paper

Hydration of patients in the end of life based on current recommendations

Natalia Staruszkiewicz

¹

,

Aleksandra Zagajewska

¹

,

Natalia Komorowska

¹

,

Maja Kuklo

¹

,

Agata Karasiewicz

¹

,

Aleksandra Janota

¹

,

Tomasz Dzierżanowski

^{1, 2}

Klinika Medycyny Paliatywnej, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska
Caritas Diecezji Warszawsko-Praskiej, Warszawa, Polska

Medycyna Paliatywna 2024; 16(4):

DOI: https://doi.org/10.5114/pm.2024.141686

Online publish date: 2024/07/24

View full text Get citation

PlumX metrics:

W schyłkowym stadium choroby celem opieki jest poprawa jakości życia chorego. Jednym z dylematów etycznych jest sztuczne nawadnianie, a szczególnie jego zaprzestanie. Pomimo niewielu dowodów na korzyści z nim związane oraz trudności w stworzeniu precyzyjnych wytycznych, opinia społeczna na temat sztucznego nawadniania jest pozytywna. Koniecznym pozostaje wyjaśnienie chorym i ich bliskim roli nawadniania w terminalnym okresie choroby. Powinni być oni świadomi ryzyka i korzyści z jego wdrożenia. Wszelkie decyzje należy podejmować ostrożnie i dopasowywać je do indywidualnych potrzeb pacjenta, tak by zachować równowagę pomiędzy efektywnością płynoterapii a nasileniem działań ubocznych. W opiece paliatywnej wykorzystywane są różne metody nawodnienia. Nadrzędną drogą podaży płynów pozostaje droga doustna, przy czym bardzo ważne jest zapobieganie i leczenie suchości jamy ustnej. Często wykorzystywane są również drogi enteralna oraz parenteralna. Według dostępnego piśmiennictwa, pomimo potencjalnie pozytywnego wpływu na jakość umierania, sztuczne nawadnianie nie powinno być rutynowo rozpoczynane w ostatnich dniach życia. Uważa się, że nie wpływa na kontrolę większości objawów i czas przeżycia. Ma potencjał wywoływania bądź nasilania uciążliwych dolegliwości. Istnieją jednak dowody na korzystny wpływ nawadniania w przypadku hiperkalcemii, delirium indukowanym odwodnieniem oraz odwodnienia w przebiegu odwracalnej przyczyny. Przy podejmowaniu decyzji zawsze należy brać pod uwagę stan kliniczny chorego, obecność cech odwodnienia lub przewodnienia, kulturowe i duchowe przekonania pacjenta, obecność chorób współistniejących, wzrost, masę ciała oraz czas nieprzyjmowania płynów doustnie. Najistotniejszym czynnikiem pozostaje zawsze komfort pacjenta.

keywords:

Hydration of patients in the end of life based on current recommendations

Natalia Staruszkiewicz 1 , Aleksandra Zagajewska 1 , Natalia Komorowska 1 , Maja Kuklo 1 , Agata Karasiewicz 1 , Aleksandra Janota 1 , Tomasz Dzierżanowski 1, 2

ethics, hydration, palliative care, fluid therapy, end of life

Natalia Staruszkiewicz

¹

,

Aleksandra Zagajewska

¹

,

Natalia Komorowska

¹

,

Maja Kuklo

¹

,

Agata Karasiewicz

¹

,

Aleksandra Janota

¹

,

Tomasz Dzierżanowski

^{1, 2}