Nawadnianie chorych w  schyłkowym okresie życia na podstawie aktualnych zaleceń

W schyłkowym stadium choroby celem opieki jest poprawa jakości życia chorego. Jednym z dylematów etycznych jest sztuczne nawadnianie, a szczególnie jego zaprzestanie. Pomimo niewielu dowodów na korzyści z nim związane oraz trudności w stworzeniu precyzyjnych wytycznych, opinia społeczna na temat sztucznego nawadniania jest pozytywna. Koniecznym pozostaje wyjaśnienie chorym i ich bliskim roli nawadniania w terminalnym okresie choroby. Powinni być oni świadomi ryzyka i korzyści z jego wdrożenia. Wszelkie decyzje należy podejmować ostrożnie i dopasowywać je do indywidualnych potrzeb pacjenta, tak by zachować równowagę pomiędzy efektywnością płynoterapii a nasileniem działań ubocznych. W opiece paliatywnej wykorzystywane są różne metody nawodnienia. Nadrzędną drogą podaży płynów pozostaje droga doustna, przy czym bardzo ważne jest zapobieganie i leczenie suchości jamy ustnej. Często wykorzystywane są również drogi enteralna oraz parenteralna. Według dostępnego piśmiennictwa, pomimo potencjalnie pozytywnego wpływu na jakość umierania, sztuczne nawadnianie nie powinno być rutynowo rozpoczynane w ostatnich dniach życia. Uważa się, że nie wpływa na kontrolę większości objawów i czas przeżycia. Ma potencjał wywoływania bądź nasilania uciążliwych dolegliwości. Istnieją jednak dowody na korzystny wpływ nawadniania w przypadku hiperkalcemii, delirium indukowanym odwodnieniem oraz odwodnienia w przebiegu odwracalnej przyczyny. Przy podejmowaniu decyzji zawsze należy brać pod uwagę stan kliniczny chorego, obecność cech odwodnienia lub przewodnienia, kulturowe i duchowe przekonania pacjenta, obecność chorób współistniejących, wzrost, masę ciała oraz czas nieprzyjmowania płynów doustnie. Najistotniejszym czynnikiem pozostaje zawsze komfort pacjenta.