Kronika nr 23

Wielkość człowieka polega na jego postanowieniu, by być silniejszym niż warunki czasu i życia.
Albert Camus

Przeminęła wiosna, lato, kończy się jesień, a my ciągle w pandemii. Nikt nie spodziewał się tak dużego zagrożenia globalną epidemią. Nie możemy się spotykać na konferencjach, zjazdach, spotkaniach towarzyskich. Miejmy nadzieję, że w przyszłym roku COVID-19 zostanie pokonany.
11 września 2020 r. odbyła się konferencja naukowa on-line „Przypadki Kliniczne w Okulistyce 2020”, której organizatorami były Fundacja Wspierania Rozwoju Okulistyki „Okulistyka 21” i Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie. Celem konferencji była wymiana doświadczeń w zakresie właściwego diagnozowania trudnych okulistycznych przypadków klinicznych. Zaprezentowano 31 prac, których autorami byli okuliści z Ameryki Północnej, Azji i Europy. Konferencję otworzył wykład „The sad story of the man of Katyń”, który wygłosił dr Edward De Sutter z Belgii. W pierwszej sesji pod kierunkiem prof. Ningli Wanga swoje prace zaprezentowali prelegenci z Chin, m.in. z Beijing Tongren Eye Center. Druga sesja obejmowała przypadki kliniczne z Filipin. Moderatorem sesji był dr Perfecto Cagampang. Podczas trzeciej sesji moderatorem i prelegentem 6 prac był prof. Stephen Schwartz z Bascom Palmer Eye Institute w USA. Na kolejnej sesji prezentowano przypadki kliniczne z Izraela. Moderatorami tej sesji byli prof. Yair Morad i dr Eran Pras. W piątej sesji pod kierunkiem dr. Andria Korola z Ukrainy i prof. Redy Żemaitiene z Litwy zostały zaprezentowane prace z Ukrainy i Litwy. W ostatniej sesji przedstawiono przypadki z Polski. Moderatorem tej sesji był prof. Andrzej Grzybowski.
12 września 2020 r. Fundacja Wspierania Rozwoju Okulistyki „Okulistyka 21” wraz z Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie zorganizowała konferencję naukową on-line „Prezbiopia 2020”. Konferencja była podzielona na trzy sesje: Polskiego Klubu Presbiopia 21, Międzynarodowego Towarzystwa Chirurgii Refrakcyjnej oraz sesję, na której zaprezentowano antyprezbiopijne soczewki wewnątrzgałkowe.
Na pierwszej sesji przedstawiono najnowsze rozwiązania w zakresie korekcji prezbiopii. Tematyka dotyczyła nowych standardów w precyzji badania i doborze soczewek progresywnych, zalet stosowania multifokalnych soczewek kontaktowych oraz refrakcyjnej wymiany soczewki. Moderatorami tej sesji byli dr n. med. Maria Muzyka-Woźniak i dr n. med. Paweł Klonowski. Sesja została przygotowana przy współudziale Polskiego Klubu Presbiopia 21, który powstał w kwietniu 2016 r. w Poznaniu. Klub zrzesza polskich i zagranicznych ekspertów w dziedzinie korekcji starczowzroczności. Struktura Klubu opiera się na dwóch podstawowych filarach – Polskim Komitecie Naukowym pod przewodnictwem prof. Andrzeja Grzybowskiego oraz Międzynarodowym Komitecie Naukowym pod przewodnictwem prof. Jorge Alió. Działania Polskiego Klubu Presbiopia 21 obejmują szereg inicjatyw od edukacji pacjentów po ustandaryzowanie wiedzy i podnoszenie kwalifikacji specjalistów zajmujących się prezbiopią. Jedną z nich jest platforma edukacyjna dla pacjentów oraz lekarzy i optometrystów: https://prezbiopia.pl/.
Podczas drugiej sesji, przygotowanej przez Międzynarodowe Towarzystwo Chirurgii Refrakcyjnej (The International Stereotactic Radiosurgery Society – ISRS), swoje wykłady zaprezentowali prof. Jorge Alió z Hiszpanii oraz prof. Sunil Shah z Wielkiej Brytanii. Moderatorami tej sesji byli prof. Jorge Alió oraz prof. Andrzej Grzybowski. ISRS jest czołową światową organizacją zrzeszającą chirurgów refrakcyjnych i chirurgów zajmujących się korekcją zaćmy. Dostarcza aktualnych informacji o najnowszych osiągnięciach klinicznych i badawczych w zakresie chirurgii refrakcyjnej, rogówki, zaćmy i soczewek. Podczas ostatniej sesji, której moderatorami byli dr Mariusz Spyra i dr Adam Cywiński, zostały zaprezentowane soczewki antyprezbiopijne wewnątrzgałkowe dostępne w Polsce.
2–4 października 2020 r. w Amsterdamie odbył się 38. Kongres ESCRS (The European Society and Cataract and Refractive Surgeons). W tym roku kongres miał formę interaktywną on-line ze względu na panującą pandemię COVID-19. Każdego dnia dostępne były 4 sesje live, komentowane na żywo z możliwością zadawania pytań (Q & A), które pozostają dostępne na żądnie dla uczestników konferencji do końca roku. Kongres rozpoczął się od wykładu na temat COVID-19 oraz wpływu pandemii na świat. Następnie tegoroczny laureat Medalu Ridleya prof. David Chung przybliżył pracę chirurgów zajmujących się zaćmą w Indiach. Sesje dotyczyły chirurgii soczewki, rogówki, chirurgii refrakcyjnej, jaskry oraz COVID-19 – jak wpłynął na pracę okulistów na całym świecie i bankowanie rogówek. Była też sekcja młodego okulisty, kursy on-line, sesja plakatowa oraz sesje satelitarne. Doktor Theo Seiler został tegorocznym mówcą ESCRS Heritage Lecture na temat chirurgii zaćmy z laserową korekcją wzroku. Organizatorzy zadbali o dodatkowe atrakcje: były sesje jogi oraz medytacji, a wieczorami DJ-Set Lucas & Steve oraz koncert Royal Concertgebouw Orchestra. Kongres zakończył się przyznaniem nagród za najlepsze wideo dotyczące tematyki zjazdu.
W tym samym czasie odbył się 20. Kongres EURETINA (The European Society of Retina Specialists) 2020, który wstępnie był planowany w Amsterdamie, ale został zorganizowany w formie wirtualnej. Kongres rozpoczął się wykładem wprowadzającym prof. Franka G. Holza, prezydenta EURETINA. W zaciszu własnego domu uczestnicy mogli wysłuchać ekspertów z całego świata przedstawiających najnowsze doniesienia oraz zagadnienia z zakresu retinologii i chirurgii witreoretinalnej. W ciągu 3 dni trwania kongresu dostępne były 4 kanały z prezentacjami podzielonymi na sekcje tematyczne, dotyczące m.in. zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem, zapalenia błony naczyniowej, chorób naczyniowych siatkówki, krótkowzroczności, urazów, zmian rozrostowych. Poruszane były także tematy wpływu pandemii COVID-19 na funkcjonowanie ochrony zdrowia w dziedzinie okulistyki. Podczas każdej prezentacji dostępny był czat, gdzie uczestnicy mogli na żywo zadawać pytania prowadzącym. Osobny kanał poświęcono nagrodzonym pracom. Profesor Marta S. Figueroa, która odebrała nagrodę Kreissig 2020, wygłosiła wykład o zastosowaniu osocza bogatego w czynniki wzrostu w operacyjnym leczeniu otworów plamki w wysokiej krótkowzroczności. Dostępne były kursy oraz sympozja, nie zabrakło również debaty, w której dr Rumana Hussain oraz dr Dawid Yorston przedstawili różne stanowiska odnośnie do pozycjonowania pacjentów po operacji odwarstwienia siatkówki (uczestnicy kongresu mogli również oddać swój głos w interaktywnej ankiecie dostępnej podczas debaty). Dzięki współczesnej technologii oraz zaangażowaniu organizatorów możliwe było spotkanie specjalistów i szkolących się okulistów, a także podzielenie się aktualną wiedzą mimo ograniczeń związanych z pandemią.
6–7 listopada 2020 r. w Bydgoszczy odbył się 51. Zjazd Okulistów Polskich. Ze względu na panującą pandemię COVID-19 obrady odbywały się on-line. Organizatorem był Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Okulistycznego. Pieczę naukową nad zjazdem sprawowali prof. Jacek Szaflik i prof. Grażyna Malukiewicz. Przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego był prof. Jacek Szaflik, a wiceprzewodniczącą prof. Grażyna Malukiewicz. Głównymi tematami były okulistyka dziecięca, strabologiczna, neurookulistyka i elektrofizjologia kliniczna, chirurgia zaćmy i chirurgia refrakcyjna.
Podczas uroczystego otwarcia zjazdu uczestników przywitali prof. Jacek Szaflik, prezes PTO, oraz gospodyni zjazdu prof. Grażyna Malukiewicz. Profesor Jacek Szaflik zapoznał słuchaczy z działalnością PTO w ostatnim roku. Myślę, że będzie ona przedstawiona w „Klinice Ocznej”. Z powodu obecnej sytuacji epidemiologicznej Zarząd PTO podjął decyzję, żeby wybory do sekcji Okulistyki Dziecięcej i Strabologicznej, sekcji Neurookulistyki i Elektrofizjologii, sekcji Chirurgii Zaćmy oraz Chirurgii Refrakcyjnej, które miały się odbyć w czasie zjazdu, przenieść na rok 2021.
W trakcie zjazdu odbyły się sesje plenarne z udziałem wybitnych wykładowców, których wiedza i doświadczenie gwarantowały wysoki poziom merytoryczny. Dotyczyły one chirurgii zaćmy, chirurgii refrakcyjnej, leczenia jaskry, badań elektrofizjologicznych, okulistyki dziecięcej i strabologii, a także neurookulistyki. Wszystkie prace były bardzo ciekawe, poruszały aktualne problemy okulistyczne. W czasie 15 sesji naukowych przedstawiono 81 referatów. Na zjazd zarejestrowało się 1401 osób.
Moją uwagę zwróciła praca Marii Szwajkowskiej z Białegostoku dotycząca stosowania atropiny 0,01% w leczeniu krótkowzroczności u dzieci. Ciekawe, jakie będą wyniki późne, czy terapia ta zahamuje, czy spowolni postęp wady. Praca Małgorzaty Danowskiej i Wojciecha Hautza na temat trabekulektomii i łączonej trabekulotomii-trabekulektomii jako leczenia pierwszego wyboru w jaskrze pierwotnej wrodzonej (obserwacje długotrwałe, 71 przypadków, 8 lat obserwacji) – jest bardzo ważna dla praktyki klinicznej.
Interesująca była praca prof. Marka Prosta dotycząca objawów i leczenia wrodzonego przemieszczenia soczewek. Obejmowała bardzo duży materiał – 200 oczu, i bardzo dobre wyniki pooperacyjne – w 95% oczu ostrość wzroku - 1,0.
Ważne wnioski zawierała praca dotycząca funkcji bioelektrycznej drogi wzrokowej u pacjentów z mikrogruczolakami przysadki mózgowej, którą przedstawiła Ewelina Lachowicz. Wykazano, że badania elektrofizjologiczne mogą odgrywać istotną rolę we wczesnej diagnostyce dystrofii nerwu wzrokowego i komórek zwojowych siatkówki u pacjentów z mikrogruczolakami przysadki mózgowej.
Z uwagą wysłuchaliśmy wystąpienia prof. Marty Misiuk-Hojło, która przedstawiła aktualizację wytycznych diagnostyki i leczenia jaskry 2020, które na pewno ukażą się w „Klinice Ocznej”.
Na uwagę zasługuje sesja Europejskiego Towarzystwa Zaćmy i Chirurgii Refrakcyjnej (ESCRS), podczas której światowej sławy profesorowie Oliver Findl, Thomas Kohnen, Beatrice Cochener Lamard, Rudy Nuijts podzielili się wiedzą dotyczącą chirurgii zaćmy. W swoich wystąpieniach poruszali takie tematy, jak operacja zaćmy jednocześnie w obu oczach, jakie wskazania warunkują to postępowanie, wyniki usunięcia zaćmy u pacjentów po zabiegach refrakcyjnych, wszczepów soczewek z wydłużoną ogniskową, postępowanie przy implantacji soczewek torycznych.
Podobnie jak w poprzednich latach została zorganizowana sesja poświęcona badaniom podstawowym i klinicznym w okulistyce, tzw. PIKO – odpowiednik europejskiego EVER. Była też sesja młodego okulisty. W formie plakatów zaprezentowano 26 prac. Ciekawe były również sesje sponsorowane przez firmy farmaceutyczne. Zorganizowano 10 kursów edukacyjnych, które poszerzyły naszą wiedzę i będą bardzo przydatne w praktyce okulistycznej.
W czasie zjazdu prof. Jacek Szaflik w imieniu Zarządu PTO podziękował firmom, które sponsorowały działania PTO i obecny zjazd oraz partnerom edukacyjnym: Bausch Health, Alfasigma, Novartis, Alcon, Polpharma, Senju, Thea, Santen, EFmed, Ursapharm, Ofta, Pfizer oraz Adamed. Firmom tym będą wręczone dyplomy i statuetki.
Profesorowi Jackowi Szaflikowi i prof. Grażynie Malukiewicz serdecznie dziękujemy za przygotowanie zjazdu stojącego na wysokim poziomie naukowym, zorganizowanego w nowoczesnej formule on-line.
Podziękowania należą się także panu Wojciechowi Pał­ganowi i członkom Biura Organizacyjnego za sprawne przeprowadzenie zjazdu w formie wirtualnej.

Miło mi poinformować, że zwiększyło się grono doktorów z dziedziny okulistyki.
W Klinice Okulistyki Dziecięcej z Ośrodkiem Leczenia Zeza Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku w 2019 r. stopień doktora nauk medycznych uzyskała lek. Magdalena Szwabowicz na podstawie rozprawy doktorskiej pt. ,,Ocena rogówki u pacjentów leczonych ranibizumabem lub afliberceptem z powodu wysiękowej postaci zwyrodnienia plamki żółtej związanej z wiekiem”, a w 2020 r. lek. Maria Szwajkowska na podstawie rozprawy doktorskiej pt. ,,Ocena leczenia krótkowzroczności u dzieci z użyciem 0,01% atropiny” i lek. Maciej Kozak na podstawie rozprawy doktorskiej pt. ,,Ocena parametrów rogówki po operacji skrzydlika z zastosowaniem błony owodniowej i mrożonego kleju tkankowego”. Promotorem wszystkich trzech prac była prof. Alina Bakunowicz-Łazarczyk.
Na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku w 2020 r. stopień doktora nauk medycznych uzyskał lek. Emil Saeed na podstawie rozprawy doktorskiej pt. „Wpływ chorób oczu na wzorzec siatkówki i tęczówki oraz znaczenie tego wzorca we wczesnej diagnostyce okulistycznej”.
Na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku stopień doktora nauk o zdrowiu uzyskała mgr pielęgniarstwa Dorota Ługowska na podstawie rozprawy doktorskiej pt. „Subiektywne doznania pacjentów podczas operacji zaćmy oraz w okresie okołooperacyjnym”. Promotorem obu prac była prof. Zofia Mariak.
Na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, stopień doktora nauk medycznych uzyskał lek. Tomasz Chudoba na podstawie rozprawy doktorskiej pt. „Zastosowanie lasera o długości fali 577 nm w trybie mikropulsów w leczeniu cukrzycowego obrzęku plamki”. Stopień doktora nauk medycznych uzyskała lek. Joanna Zalewska na podstawie rozprawy doktorskiej „Ultramikroskopowa ocena warunków anatomicznych przedniego odcinka gałki ocznej u pacjentów z zespołem pseudoeksfoliacji”. Promotorem prac była prof. Grażyna Malukiewicz.
W Klinice Chirurgii Siatkówki i Ciała Szklistego Uniwersytetu Medycznego w Lublinie w 2019 r. stopień doktora nauk medycznych uzyskały lek. Joanna Roskal-Wałek na podstawie rozprawy doktorskiej pt. „Wybrane czynniki ryzyka sercowo- -naczyniowego u pacjentów z zatorem naczyń tętniczych siatkówki” oraz lek. Kinga Tochman-Kanty na podstawie rozprawy doktorskiej pt. „Prospektywna ocena wyników chirurgicznego leczenia makulopatii metodą fakowitrektomii i rozdzielonymi operacjami zaćmy i witrektomii”. Promotorem obu prac był prof. Jerzy Mackiewicz.
W 2019 r. stopień doktora nauk medycznych uzyskała lek. Magdalena Kucharczyk-Pośpiech z Kliniki Chorób Oczu I Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi na podstawie rozprawy doktorskiej pt. „Ocena wyników fakoemulsyfikacji zaćmy przez mikrocięcie szerokości 1,4 mm oraz 1,8 mm”. Promotorem był dr hab. n. med. Michał Wilczyński.
Lekarz Justyna Simiera z Zakładu Patofizjologii Widzenia Obuocznego i Leczenia Zeza I Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi uzyskała stopień doktora nauk medycznych na podstawie rozprawy doktorskiej pt. „Opracowanie obiektywnej metody pomiaru cyklorotacji gałki ocznej i ocena jej przydatności w diagnostyce zeza porażennego”. Promotorem pracy był dr hab. n. med. Piotr Loba.
W Klinice Okulistyki i Rehabilitacji Wzrokowej II Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi w 2019 r. stopień doktora nauk medycznych uzyskała lek. Joanna Szymor na podstawie rozprawy doktorskiej pt. „Ocena wyników leczenia jaskry wtórnej otwartego kąta przesączania metodą kanaloplastyki z jednoczasową fakoemulsyfikacją”, a w 2020 r. lek. Maciej Szemraj na podstawie pracy doktorskiej pt. „Molekularne podstawy rozwoju zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (AMD)” oraz lek. Zofia Pniakowska na podstawie pracy doktorskiej pt. „Rola biomechaniki rogówki w diagnostyce i monitorowaniu terapii wybranych chorób narządu wzroku”. Promotorem wszystkich trzech prac był prof. Piotr Jurowski.
Nowym doktorom serdecznie gratuluję i życzę dalszej owocnej pracy naukowej oraz szczęścia w życiu osobistym.

27 września 2020 r. w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie przy ulicy Basztowej 22 prof. Bożena Romanowska-Dixon, kierownik Kliniki Okulistyki i Onkologii Okulistycznej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, otrzymała Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości. Ustanowiony w 2018 r. jest nagrodą przyznawaną na pamiątkę stulecia odrodzenia państwa polskiego obywatelom polskim, którzy od czasu odzyskania niepodległości w 1918 r. przyczynili się do budowania i wzmacniania suwerenności, niepodległości, kulturowej tożsamości, materialnej pomyślności Rzeczypospolitej. Medal jest odznaczeniem o charakterze pamiątkowym, nadawanym w okresie trwania Narodowych Obchodów Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2018–2021. Jest nadawany osobom żyjącym, które poprzez pełnienie nienagannej służby publicznej – cywilnej lub wojskowej, walkę o niepodległość oraz działalność na rzecz przemian demokratycznych, aktywną działalność zawodową i społeczną, a także twórczość naukową, literacką i artystyczną przyczyniły się do odzyskania lub umacniania suwerenności Rzeczypospolitej Polskiej, w tym w szczególności budowania wspólnoty obywatelskiej Polaków i poczucia tożsamości narodowej, rozwoju nauki, rozsławiania dobrego imienia Rzeczypospolitej Polskiej poprzez kulturę i sztukę, rozwoju społecznego i umacniania więzi z Polakami za granicą oraz budowania dobrobytu gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. Medal nadaje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej z własnej inicjatywy lub na wniosek Prezesa Rady Ministrów, ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów.
Medal ten nawiązuje do Medalu Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości ustanowionego w 1928 r. na pamiątkę dziesięciolecia odrodzenia państwa polskiego. Serdeczne gratulacje dla Pani Profesor.
W związku z pandemią COVID-19 minister zdrowia podjął decyzję o odstąpieniu od egzaminów ustnych wchodzących w skład Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego z Okulistyki w sesjach 2020 r. W sesji wiosennej egzamin testowy zdały 33 osoby, 17 osób nie zaliczyło testu. W sesji jesiennej do egzaminu zgłosiły się 124 osoby, pozytywnym wynikiem egzamin testowy zakończyło 99 osób, 16 osób nie zaliczyło testu. Egzamin europejski z okulistyki w 2020 r. się nie odbył.
Kronikę chciałam zakończyć wierszem Phila Bosmansa z jego książki „Żyć każdym dniem, czyli jak znaleźć wielką radość w małych rzeczach”. Myślę, że warto ją przeczytać, by oderwać się od trudów dnia codziennego. Prezentowane w książce teksty są jak promienie słońca, które mogą oświetlić ciemne strony życia.

To wspaniale być człowiekiem, żyć!
Być po prostu człowiekiem, patrzeć w niebo,
podziwiać chmury, spoglądać na kwiaty,
kontemplować nocą gwiazdy.
Być jak dzieci – śmiać się, bawić, marzyć.
Pracować, kochać, być zadowolonym: codziennie święto.
Po prostu żyć, być dobrym, nie pragnąć mieć wszystkiego,
nie być zazdrosnym, działać wspólnie z innymi,
nie narzekać i nie skarżyć się.
Pomagać, pocieszać, być, gdy ktoś mnie potrzebuje.
Po prostu dlatego, że jest się człowiekiem, bliźnim, że się żyje.

Moim respondentom dziękuję za przesłane informacje.
Prof. Danuta Karczewicz