Polscy medycy za granicą – czy to tylko egzotyczna ciekawostka?

W połowie września gościł w Krakowie Jubileuszowy Kongres Polonii Medycznej – ważne wydarzenie z udziałem prawie tysiąca gości z trzydziestu krajów zorganizowane przez Federację Polonijnych Organizacji Medycznych z okazji jej trzydziestolecia. Perfekcyjnie zorganizowany trzydniowy kongres zgromadził wybitnych uczonych polskich z wielu ważnych ośrodków naukowych na świecie – poruszano tematy ściśle medyczne, z zakresu organizacji ochrony zdrowia i kształcenia medycznego, omawiano też perspektywy i wyzwania nowoczesnych technologii w medycynie (w tym kwestie sztucznej inteligencji). Spotkanie było również okazją do integracji lekarzy z Polski i polskich lekarzy rozproszonych po świecie, wymiany wizji medycyny i ochrony zdrowia z różnych perspektyw oraz planowania wspólnej przyszłości. Kongres stał się także wydarzeniem, które przypomniało znany, ale często nieuświadamiany fakt, że Polaków jest nie 37 mln (to ci, którzy żyją w obecnych granicach państwa), ale niemal 60 mln (licząc tych, którzy mieszkają poza macierzą – tak sami często nazywają Polskę). Można szacować, że wśród tych rozsianych po świecie rodaków jest ponad 20 tys. medyków.

Felieton ten piszę z perspektywy doświadczenia ambasadora Polski na Litwie, kraju, w którym żyje prawie 200 tys. Polaków, a wśród nich jest oczywiście grupa medyków zrzeszonych w będącym członkiem FPOM Polskim Stowarzyszeniu Medycznym na Litwie z prezes dr Eleonorą Kvasceiciene i byłym prezesem Dariuszem Żybortem (równocześnie prezesem Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą). Przedstawiciele PSML uczestniczyli zarówno w przygotowaniach do kongresu, jak i w jego pracach. Polacy na Litwie (nie Polonia), to wśród rodaków na świecie grupa szczególna. Ani oni, ani ich przodkowie nigdy z Polski nie wyjechali – są jednymi z nas i dzieli nas tylko ustanowiona niejako „pośrodku” nas granica. Dlatego państwo polskie ma bardzo konkretne zobowiązania wobec tej szczególnej części naszego narodu. Powinniśmy nieustannie domagać się realizacji ich praw przez Litwę – do szkół, instytucji kultury i środków masowego przekazu w języku ojczystym, prawa do używania języka polskiego w przestrzeni publicznej (między innymi na tablicach z nazwami miejscowości i ulic), do zapisywania imion i nazwisk w oryginalnej wersji, do proporcjonalnej do liczby Polaków reprezentacji politycznej itd. – na zasadach co najmniej takich, jakie gwarantuje mniejszości litewskiej Polska. To sprawy dla rządu, ale są też kwestie, które są znacznie bliżej „zwykłych” decydentów, w tym środowiska medycznego w Polsce.

Absolwenci polskojęzycznych szkół litewskich posługujący się językiem polskim w domu i środowisku szkolnym, składając papiery na polskie uczelnie (w tym medyczne), stają przed dwiema barierami. Polskie uczelnie „autonomicznie” nie akceptują faktu nieco późniejszego niż w naszym kraju (o kilka dni!) wydawania litewskich świadectw maturalnych i dodatkowo żądają trudnych do zdobycia certyfikatów znajomości języka polskiego. Reprezentując Polskę wobec tych młodych ludzi i ich rodziców (często dzieci zasłużonych działaczy na rzecz polskości), po prostu było mi wstyd. To trzeba zmienić jak najszybciej – apeluję o to do nowo wybranych władz polskich uczelni medycznych! A rzecznikami polskich medyków (i kandydatów na nich) mogłyby być w Polsce nasze samorządy zawodowe.