Kacperczyk: Rewizja KPO w zdrowiu pozwala dzielić ryzyka

We wtorek 2 lipca Komisja Europejska zaakceptowała zgłoszone przez polski rząd 30 kwietnia zmiany w Krajowym Planie Odbudowy (KPO).

Z informacji Komisji Europejskiej, która została opublikowana 2 lipca, wynika, że wartość polskiego Krajowego Planu Odbudowy nie ulegnie zmianie. Nasz kraj otrzyma 59,8 mld euro – w tym 34,5 mld pożyczki i 25,3 mld euro dotacji.

Zmianie nie ulegnie także liczba celów, które Polska musi zrealizować – KPO nadal zakłada realizację 55 reform i 56 inwestycji. Zmieni się natomiast zakres zobowiązań w ramach KPO zwanych kamieniami milowymi – w ramach rewizji rząd zapowiadał korektę 14 z 55 reform oraz 27 z 56 inwestycji.

Pieniądze na zdrowie blokowały decyzje poprzedniego rządu

Wiceminister zdrowia Katarzyna Kacperczyk dzień po tym zdarzeniu, 3 lipca, podczas spotkania w Ministerstwie Zdrowia z dziennikarzami przypomniała, że prace nad KPO Komisja Europejska rozpoczęła formalnie na przełomie lutego i marca br. 

– Rozmowy nie były łatwe. Zastaliśmy, jako nowy rząd, sytuację trudną. Większość terminów, które zostały zadeklarowane w KPO, już minęła, a pieniądze na zdrowie były zablokowane, pomimo formalnego zielonego światła  dla Polski, o czym w maju informował premier RP Donald Tusk – wskazała wiceminister.

– W zdrowiu odblokowanie środków nie było takie proste. Warunkiem ich otrzymania było zrealizowanie określonych reform, do których każde państwo się zobowiązało – wyjaśniła.

– W Polsce uruchomienie inwestycji uzależniono, nie od poszczególnych realizacji kamieni milowych, które odpowiadały inwestycjom, ale od wejścia w życie ustawy o restrukturyzacji i modernizacji szpitali, której projekt otrzymała Komisja Europejska. Projekt ten został formalnie zgłoszony do realizacji przez poprzedni rząd i bardzo szczegółowo opisany w kamieniach milowych. Dlatego na pierwszych spotkaniach z KE usłyszeliśmy, że jeśli ten projekt nie zostanie zrealizowany, to w ogóle nie zostaną odblokowane pieniądze w ochronie zdrowia – niezależnie, czy są to środki dedykowane szpitalom, czy przeznaczone na cyfryzację, bądź na badania biomedyczne. Mowa tu o 18 mld zł – mówiła.

Trzy obszary wsparcia w zdrowiu

– Głównym wyzwaniem, przed którym stanęliśmy, było uporządkowanie systemowe KPO – rozdzielenie i przyporządkowywanie nowych kamieni milowych, tak aby korespondowały z inwestycjami w określonych obszarach i pozwoliły uruchamiać środki inwestycyjne w zależności od realizacji kolejnych elementów. Udało nam się podzielić inwestycje szpitalne na onkologię (Krajowa Sieć Onkologiczna – przyp. red.), która była pierwotnie wpisana w KPO. To dobra wiadomość, bo jeżeli zrealizujemy zakładane zmiany w onkologii, do których się zobowiązaliśmy, będziemy mogli uruchomić konkurs dla szpitali onkologicznych. Drugim elementem są szpitale kardiologiczne (Krajowa Sieć Kardiologiczna – przyp. red.), a trzecim szpitale ogólne w rozumieniu „General Hospitals”, czyli pozostałe szpitale (modernizacja i poprawa efektywności szpitali – przyp. red.). Możemy też oddzielnie uruchomić pieniądze na uczelnie, na badania biomedyczne i cyfryzację. W mojej ocenie, w kontekście skomplikowanego obszaru zdrowia w KPO jest to dobre rozwiązanie, ponieważ pozwola rozdzielić ryzyka. Jeżeli, któryś z elementów by się nie powiódł, to nie ma obawy, że zablokowane zostaną wszystkie środki – podkreśliła.

– Inne kraje też przeprowadziły dużą rewizję KPO, np. Włochy – ale im ten proces zajął dziewięć miesięcy. Polska musiała wszystko skończyć w dwa miesiące, dlatego nie mogliśmy pozwolić sobie na całościową zmianę, czyli wstawienie zupełnie nowych elemetów we wszystkich obszarach, ponieważ nie zdążylibyśmy uruchomić wszystkich środków (okres obowiązywania, kwalifikowalności wydatków i realizowania zadań, które zostały zapisane w KPO przypada na 30 czerwca 2026 roku.– przyp. red.) – dodała.

– Wczoraj po godz. 16 otrzymaliśmy z Komisji Europejskiej miły e-mail, informujący nas, że komisja zaakceptowała propozycję rewizji. Niestety nie oznacza to jeszcze przyjęcia rewizji. Teraz czekamy na formalną akceptację aneksu przez Radę do spraw Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN) w UE. Nastąpi to prawdopodobnie jeszcze w lipcu – podkreśliła. 

– W rewizji, którą zgłosiliśmy, musieliśmy poruszać się w ramach prawnych. Bardzo ważne jest to, że każdą proponowaną zmianę musieliśmy uzasadniać tym, że dajemy lepszą alternatywę albo że nastąpiły nadzwyczajne zmiany okoliczności. Niestety w katalogu „nadzwyczajnych okoliczności” nie znajdowała się zmiana rządu – zatem wszystkie argumenty mówiące o tym, że każdy rząd ma inne priorytety, z uwagi na regulujące te kwestie rozporządzenie – nie mogły być brane pod uwagę – stwierdziła.

Czy KPO wyjdzie nam na zdrowie?4 czerwca na naukowo-eksperckiej konferencji, pod przewrotnym tytułem „Czy KPO wyjdzie nam na zdrowie”, zorganizowanej przez Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego we współpracy z Pracodawcami RP oraz firmą Deloitte, rozmawiano o tym, czy uda się wykorzystać pieniądze z Krajowego Planu Odbudowy na zdrowie i jak będą one transferowane.

Ruszają konkursy, do zdobycia potężne środki

– Uruchamianie konkursów nastąpi wkrótce. Dla przykładu Agencja Badań Medycznych ogłosiła już konkurs dla jednostek naukowych na badania biomedyczne. Pozwoli on na uruchomienie przeznaczonych na ten cel środków – mówiła.

– Wystartowały także te konkursy, które dotyczą dydaktyki, mechanizmów wsparcia dla uczelni medycznych i podmiotów, które prowadzą kształcenie medyczne. Wszystko dlatego, że część reform dotyczących tego obszaru udało się wcześniej zrealizować – przyznała.

– Jednym z kamieni milowych był ten dotyczący opieki długoterminowej. Wpisuje się on w koncepcję modernizacji i restrukturyzacji szpitali, czyli przekształcanie łóżek w te dotyczące opieki długoterminowej. Niestety ten kamień milowy wpisany był w polskim KPO w części pożyczkowej. Z oczywistych względów szpitale, zwłaszcza powiatowe. chociaż mają potrzebę przekształcania łóżek, nie są chętne do zaciągania pożyczek. Dlatego w naszej ocenie nie skorzystałyby z tego mechanizmu. Udało nam się go przenieść do części grantowej i jednocześnie zwiększyć alokację ze 150 mln euro do 300 mln euro. Konkurs na opiekę długoterminową ogłosimy jako pierwszy, mam nadzieję już w lipcu. Zaraz po kwalifikacji do sieci szpitali onkologicznych ogłosimy natomiast chyba największy konkurs – onkologiczny, poświęcony szpitalom powiatowym, miejskim, wojewódzkim, ale też wysokospecjalistycznym – mówiła.

– Konkurs jest bardzo ważny, bo pozwoli wyremontować i doposażyć szpitale w infrastrukturę dzieloną, która będzie mogła być wykorzystywana przez szpitale przy innych świadczeniach – zaznaczyła. 

– Został on skoncentrowany na wsparciu i wymianie łóżek w szpitalach na te opieki długoterminowej. Nie chodzi o fizyczną wymianę jednych łóżek na inne, ale o zmianę struktury opieki szpitalnej – dodała.

Do końca roku z kolei planowane jest uruchomienie konkursów w obszarze kardiologicznym i dla szpitali ogólnych.

Obszary pozaszpitalne

– Oprócz konkursów w obszarze szpitalnym mamy też konkursy dotyczące cyfryzacji. Tutaj znalazło się wsparcie instrumentów diagnostycznych opartych na sztucznej inteligencji dla lekarzy, a także obszarów dotyczących cyberbezpieczeństwa i digitalizacji dokumentacji medycznej, która w Polsce będzie digitalizowana przez CEZ – zaznaczyła.

Obecna na spotkaniu minister zdrowia Izabela Leszczyna wskazała również, że w KPO wpisane zostanie jednoznaczne odniesienie do odwracania piramidy świadczeń. Jej odwrócenie na pewno nastąpi, jednak nie od razu tylko na końcu przemian. – Nie możemy tego zrobić wcześniej, przy takiej strukturze systemu jaką mamy, ponieważ musimy dać szpitalom know-how i szansę na organizacyjną formalną zmianę, na przekształcanie, inwestując pieniądze m.in. z KPO – wskazała.

– Jeśli szpitale zachcą wejść w ten proces zmian, w różne poziomy współpracy pomiędzy powiatami, to  pokażemy, na jakie profity mogą liczyć – powiedziała.

Wiceminister Kacperczyk dodała natomiast, że tym, którzy zdecydują się na różne elementy przekształcania, resort zdrowia będzie oferować wsparcie szkoleniowe, nie przez firmy szkoleniowe, ale centralnie przez Ministerstwo Zdrowia. – Będzie to wsparcie dedykowane – zaznaczyła.

Podkreśliła też, że w związku z KPO planowane są zmiany w ustawie o działalności leczniczej i w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – po to, aby szpitale mogły się przeprofilować bez obawy o utratę kontraktu czy wypadnięcie z sieci szpitali.