Marek Kos: Będziemy zmieniać i udoskonalać Narodową Strategię Onkologiczną

Podsekretarz stanu minister Marek Kos przestawił w Sejmie sprawozdanie z działań dokonanych w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej w 2023 roku. Przypomniał, że NSO jest strategicznym, kompleksowym programem, który wytycza kierunki w obszarze onkologii w Polsce. Celem nadrzędnym strategii jest wzrost odsetka osób przeżywających 5 lat od zakończenia terapii onkologicznej, obniżenie zachorowalności na choroby nowotworowe oraz poprawa skuteczności i jakości leczenia onkologicznego. Całkowity budżet NSO na lata 2020–2030 to 5 mld 100 mln zł.

Narodowa Strategia Onkologiczna obejmuje wiele działań, które są skoncentrowane wokół pięciu kluczowych obszarów:

• rozwoju systemu kształcenia personelu medycznego przez inwestycje w kadry medyczne,
• zwiększenia świadomości społecznej na temat profilaktyki nowotworów oraz kształtowania postaw prozdrowotnych przez inwestycje w edukację,
• zwiększenia dostępności i zgłaszalności na badania przesiewowe oraz poprawy ich jakości,
• wsparcia badań naukowych w onkologii oraz zapewnienia dostępu do nowoczesnych metod diagnostycznych i leczniczych poprzez inwestycje w naukę i innowacje,
• optymalizacji procesu leczenia, a także doposażenia ośrodków w nowoczesny sprzęt i infrastrukturę przez inwestycje w system opieki onkologicznej.

Realizacja programu odbywa się z uwzględnieniem rocznych harmonogramów wdrażania zadań, strategii.

Na realizację strategii w 2023 r. przeznaczono 450 mln złotych

– W roku 2023 zrealizowano 63 zadania Narodowej Strategii Onkologicznej. Na realizację strategii w zeszłym roku przeznaczono środki budżetowe z części 46 zdrowie pozostające w dyspozycji ministra właściwego do spraw zdrowia w wysokości 450 milionów złotych. Środki bieżące stanowiły 100 milionów złotych, natomiast środki majątkowe to 350 milionów złotych. Łącznie z budżetu pozostającego w dyspozycji ministra zdrowia wydatkowano środki w wysokości 420,5 miliona złotych – relacjonował Marek Kos.

Wiceminister przypomniał, że 29 maja br. minister zdrowia przekazał do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej sprawozdanie z realizacji Narodowej Strategii Onkologicznej w 2023 roku, w którym przedstawiono informacje o działaniach zrealizowanych w ramach strategii w roku ubiegłym.

– W obszarze pierwszym była to inwestycja w kadry. Celem tego obszaru jest poprawa jakości kształcenia kadry medycznej oraz zwiększenie liczby lekarzy specjalistów w dziedzinie onkologii, lekarzy specjalistów w dziedzinach pokrewnych. Dokonano zmiany standardów kształcenia na studiach na kierunku lekarskim i lekarsko-dentystycznym. Celem nowelizacji tych standardów było zapewnienie jak najwyższej jakości edukacji oraz dostosowanie programów studiów do zmieniających się potrzeb i wyzwań współczesnego szkolnictwa medycznego – wymienił.

– Zaktualizowano także programy szkoleń specjalizacyjnych dla pielęgniarek i położnych w ośmiu dziedzinach, dla pielęgniarek w dziedzinach: pielęgniarstwo geriatryczne, onkologiczne, pediatryczne, psychologiczne, rodzinne, oraz w dziedzinie ochrona zdrowia pracujących. Natomiast u położnych to dziedziny specjalizacyjne, takie jak pielęgniarstwo, pielęgniarstwo ginekologiczno-położnicze i pielęgniarstwo rodzinne. 24 lutego 2023 roku weszło w życie rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza dentysty, które w kompleksowy sposób określa kwestie związane z realizacją tego stażu – relacjonował podsekretarz stanu.

Jak dalej można było usłyszeć, w rozporządzeniu określono także programy szkoleń, między innymi w zakresie profilaktyki onkologicznej, leczenia bólu, komunikacji z pacjentem i zespołem terapeutycznym oraz z zakresu bioetyki.

Edukacja i szczepienia przeciwko HPV

Drugim obszarem, w którym były prowadzone działania, był obszar inwestycje w edukację, prewencja pierwotna, styl życia. Celem działań jest kształtowanie postaw prozdrowotnych dzieci i młodzieży, jak również osób dorosłych.

– Wprowadzono szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego, czyli HPV, dziewcząt i chłopców w okresie dojrzewania. Zgodnie z raportem Centrum e-Zdrowia z 29 grudnia 2023 roku łącznie w całym zeszłym roku wykonano 155 070 szczepień przeciw HPV wśród osób urodzonych w latach 2010 i 2011. Wysokość środków finansowych wydatkowanych w 2023 roku z budżetu funduszu medycznego na zakup szczepionek do szczepień przeciw HPV, wyniosła łącznie niemal 142,5 miliona złotych – mówił Marek Kos.

W ramach tego obszaru kontynuowano kampanię społeczną „Planuję długie życie”, która polega na publikacjach w prasie, radiu, telewizji, internecie różnego rodzaju materiałów edukacyjno-promocyjnych dotyczących profilaktyki nowotworów złośliwych.

– Wspólnie z ministrem edukacji narodowej kontynuowano prace nad wypracowaniem kompleksowych rozwiązań w zakresie szkolnej edukacji prozdrowotnej i promocji zdrowego stylu życia, obejmujące między innymi przygotowanie materiałów i pomocy dydaktycznych w szpitalach. Uruchomiono program pilotażowy „Dobry posiłek w szpitalu”, którego celem było wdrożenie optymalnego modelu żywienia świadczeniobiorców w szpitalach oraz zwiększenie dostępności do porad żywieniowych – wskazał podsekretarz stanu.

Inwestycje w pacjenta

Kolejny obszar, o którym mówił wiceminister, to inwestycje w pacjenta, konkretnie jest mowa o prewencji wtórnej, dzięki której może dojść do zwiększenia dostępności i zgłaszalności na badania przesiewowe, oraz poprawie jakości. 

– Kontynuowano program badań w kierunku wykrywania raka płuca, który polega na wykonywaniu badań niskodawkowej tomografii komputerowej w populacji osób wysokiego ryzyka. W 2023 roku wykonano 16 946 badań niskodawkowej tomografii komputerowej płuc za kwotę ponad 6,4 miliona zł. Realizacja tego programu jest kontynuowana w roku 2024.

– Wprowadzono obowiązek stosowania przez podmioty lecznicze mammografów cyfrowych podczas wykonywania badań przesiewowych w ramach programu profilaktyki raka piersi, z zachowaniem dwuletniego okresu przejściowego. W celu poprawy zgłaszalności na przesiewową mammografię od stycznia 2024 r. wprowadzono kwartalne współczynniki korygujące w podstawowej opiece zdrowotnej związane z poziomem zgłaszalności do programu profilaktyki i raka piersi – poinformował Kos.

Nauka i innowacje

Celem inwestycji w tym obszarze jest wsparcie badań naukowych w onkologii oraz zwiększenie liczby leków refundowanych i dostępu do innowacyjnych terapii. W roku 2023 objęto refundacją 145 innowacyjnych terapii, w tym 75 cząsteczkowskazań onkologicznych. Najwięcej nowych wskazań onkologicznych – 28 – dotyczyło hematoonkologii.

Jak przypomniał Marek Kos, 14 kwietnia 2023 r. weszła w życie ustawa z 9 marca 2023 roku o badaniach klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi. Kontynuowano działania wspierające rozwój badań klinicznych w obszarze onkologii oraz działalność edukacyjno-szkoleniową Agencji Badań Medycznych. W drodze konkursu ABM wyłoniła realizatorów i przyznała dofinansowanie w łącznej kwocie 550,7 miliona zł na utworzenie 19 regionalnych centrów medycyny cyfrowej w jednostkach, które posiadają w swojej strukturze Centrum Wsparcia Badań Klinicznych.

Inwestycje w system opieki onkologicznej

W tym zadaniu dofinansowano wymianę i zakup sprzętu do diagnostyki, leczenia nowotworów złośliwych za niemal 345 milionów złotych, z czego było to 40 mammografów cyfrowych dla 35 podmiotów, 7 akceleratorów do radioterapii dla 7 podmiotów, 3 aparaty do brachyterapii dla 3 podmiotów, system planowania leczenia radioterapeutycznego dla 10 podmiotów, sprzęt do diagnostyki i leczenia raka płuc dla klinik i oddziałów torakochirurgii 15 podmiotów oraz dla klinik i oddziałów pneumologii także 15 podmiotów.

Krajowa Sieć Onkologiczna

Minister w swoim przemówieniu podjął także temat KSO. Przypomniał, że 20 kwietnia 2023 roku weszła w życie ustawa o Krajowej Sieci Onkologicznej i rozpoczęto proces jej wdrażania. Priorytetem jest tu zapewnienie każdemu pacjentowi, niezależnie od miejsca zamieszkania, opieki onkologicznej, opartej na jednakowych standardach diagnostyczno-terapeutycznych. Pozwolą na to jednolicie zdefiniowane ścieżki pacjenta i elastyczna odpowiedź systemu na potrzeby pacjentów.

– Pierwsza kwalifikacja podmiotów leczniczych na poszczególne poziomy krajowe z sieci onkologicznej została przeprowadzona 25 lipca 2024 roku. Lista została ogłoszona przez Narodowy Fundusz Zdrowia w tym dniu. Jest 271 ośrodków, w tym 170 – SOLO-1, 74 – SOLO-2 i 27 – SOLO-3, a także 3621 ośrodków kooperacyjnych. Kwalifikacja szpitali do KSO już w roku bieżącym pozwoli podmiotom na uzyskanie dofinansowania na inwestycje w zakresie onkologii ze środków Krajowego Planu Odbudowy.

Projekt POWER i rejestry

Jak wynika ze sprawozdania wiceministra, zakończono także projekt POWER, który wspiera proces poprawy jakości patomorfologii poprzez wdrożenie standardów akredytacyjnych oraz wzmocnienie kompetencji kadry zarządzającej podmiotami leczniczymi. Wydano 49 certyfikatów dla jednostek diagnostyki patomorfologicznej, które uzyskały pozytywną ocenę.

– Utrzymano oraz wspierano rozwój Krajowego Rejestru Nowotworów, a także zakończono projekt budowy nowoczesnej platformy gromadzenia i analizy danych z tego rejestru oraz onkologicznych rejestrów narządowych, zintegrowanej z bazami świadczeniodawców leczących choroby onkologiczne. Przyjęto regulacje prawne, które umożliwiają gromadzenie rozszerzonego zakresu danych dla nowotworów hematologicznych, a także utworzono zintegrowaną platformę rejestrów onkologicznych – podsumował Kos.

Musimy postawić na profilaktykę wśród mężczyzn

Odpowiadając na pytania zadanie przez posłów, Marek Kos podziękował za ich uwagi i spostrzeżenia, dzięki którym będzie można ulepszać Narodową Strategię Onkologiczną. Najważniejsze zagadnienia, do jakich się odniósł, i które jego zdaniem powinny znaleźć swoje miejsce w NSO, to problem niedożywienia pacjentów onkologicznych, na co zwrócił uwagę poseł Adrian Witczak z Koalicji Obywatelskiej, i potrzeba holistycznego zadbania o chorych, a także otoczenie opieką rodziców dzieci chorujących na nowotwory (mówił o tym Radosław Lubczyk z KO). 

Brawa na sali zyskał także pomysł Marcina Józefaciuka z KO dotyczący lepszej edukacji onkologicznej mężczyzn i szerszego dostępu do badań przesiewowych w kierunku prostaty. Wiceminister potwierdził, że akcje edukacyjne i rozpowszechnienie badań profilaktycznych w kierunku raka piersi u kobiet przyniosły znakomite efekty i resort powinien tak samo priorytetowo potraktować edukację oraz diagnostykę w kierunku raka prostaty – nowotworu, który w tej chwili zbiera największe żniwo wśród mężczyzn. – Zajmiemy się tym i to zrobimy – podkreślił minister.

Marek Kos potwierdził również, że trwają prace nad tym, żeby profilaktyczne badania onkologiczne były obowiązkowe w ramach medycyny pracy – to także był jeden z postulatów zgłaszanych przez posła Adama Krzemińskiego.  

Wszyscy posłowie jednogłośnie podkreślali wagę edukacji i zachęcali do badań profilaktycznych. Jak podsumował wiceminister, MZ będzie zwiększało nakłady w tym obszarze, ponieważ jest to jedna z najtańszych, a jednocześnie najskuteczniejszych metod zapobiegania chorobom lub zdiagnozowania ich na wczesnym etapie, dzięki której można je skutecznie wyleczyć.